Filmik.!

A oto filmik zachęcający Was do zwiedzenia naszej gminy.!

Józef Chełmowski i jego zbiory

c   

·         Urodzony w 1934 roku w Brusach Jaglie, Józef Chełmowski to ludowy artysta, rzeźbiarz i malarz. Jest  rodowitym Kaszubą, który rzeźbi, maluje, opowiada o swoich dziełach i życiu. Mieszka w miejscowości Brusy Jaglie, w domu rodzinnym, który jest też prywatnym muzeum regionalnym i zarazem skansenem pszczelarstwa. Znajdują się tam jego rzeźby, obrazy, pamiątki rodzinne, przedmioty codziennego użytku i narzędzia używane w gospodarstwie.

Jego dzieła poruszają zagadnienia filozoficzne, polityczne, regionalne, historyczne, patriotyczne oraz wiary. W przydomowym sadzie znajdują się rzeźby – pomalowane ule w pniach drzew, które przedstawiają różne postacie – często aniołów. Chełmowski posługuje się językiem południowych Kaszub, znanym z rodzinnego domu. Przywrócił i spopularyzował zanikającą na Pomorzu sztukę malowania na szkle. Jest twórcą kapliczek przydrożnych, trzech rzeźb, które znalazły się w Ołtarzu Papieskim w Sopocie. Największym dziełem jego życia jest obraz Apokalipsa, którego długość wynosi 55 m i jest to zobrazowanie Apokalipsy św. Jana.

Najliczniejsze zbiory jego prac znajdują się w Muzeum Etnograficznym w Toruniu, Muzeum Zachodnio-Kaszubskim w Bytowie, Muzeum Okręgowym im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy.

Zdjęcia 3.!

Szkoła w Przymuszewie

Szkoła w Męcikale

Szkoła w Czyczkowach











Dom na ul. Targowej

Dom przy ul. Ogrodowej

Zdjęcia 2.!

Wiatrak z Brus

Dwór szlachecki w Wielkich Chełmach

Dwór szlachecki w Leśnie

Dworzec kolejowy w Męcikale

Dworzec Kolejowy w Brusach

Dworzec Kolejowy w Lubni

Zdjęcia 1.!

Kościół w Leśnie

Kościół w Brusach












Kościół i zabytkowe organy w Kosobudach
                                                                                                                                           

Sztuka Ludowa.!

  Nie tylko rzeźby , malarstwo czy wyrabianie instrumentów to sztuka ludowa Kaszubów. Przede wszystkim to Hafty Kaszubskie mają największe powodzenie . Obrusy , serwet czy ubrania codziennego użytku z haftami są bardzo popularne na Kaszubach. Niekiedy Hafciarki wyszywały na strojach ludowych piękne wzory. Jedną z wielu takich jest p. Mirosława Czarnowska-  haftowała ona stroje dla zespołów  ( w tym Krëbanom ).

  Plecionkarstwo uprawia się na Kaszubach nieprzerwanie od średniowiecza. Były to proste wyroby z wikliny i korzeni do domowego użytku. Plecionki wykonuje się z wikliny i słomy, ale najpopularniejsze są wyroby z korzeni sosny, świerków i jałowca. Znakomitą osobą w tej oto dziedzinie jest p. Bruski

  Gdy mówiliśmy o haftach wspomnieliśmy o strojach ludowych. Do dziś zespoły folklorystyczne z kaszub wykorzystują podobne stroje naszego regionu .  Strój składa się z

Halki , Sukienki , Fartucha , czepca , korali lub chusty , białe bluzki oraz kubraka.   

Halka – jest to jedna część z bielizny damskiej

Bluzka- podstawowa część garderoby Kaszubek

Sukienka –podstawowa część garderoby,  w wielu kolorach i najczęściej z haftami 

Korale lub chusta – biżuteria , ozdoba

Fartuch –Część garderoby nakładana na sukienkę w celu ozdoby lub ochrony przed zabrudzeniem sukienki .

Kultura duchowa i społeczna .!

Kaszubi od wiek wieków przywiązywali  dużą wagę do wiary.  Jednym z przejawów tego przywiązania są ,np. Kapliczki i Krzyże przydrożne . Najpopularniejszymi takimi kapliczkami są:

Kapliczka w Czernicy – zbudowana w roku 1998 przedstawia płaskorzeźbę Czarnej Madonny oraz tablicę z napisem : „Panu Bogu Wszechmogącemu z wdzięcznością za obecność Karola Wojtyły podczas wodnych wędrówek po kaszubskiej ziemi w latach 1953-1966. W XX rocznicę pontyfikatu Jana Pawła II-Bruska Wspólnota Parafialna- 16 X 1998.

Kapliczka w Przymuszewie – przedstawia Matkę Boską .

Kapliczki w Lubni – zbudowana w roku 1998 poświęcona w maju.  Przedstawia Pana Jezusa oraz tablicę „ Najświętsze Serce Pana Jezusa zmiłuj się nad nami „ . Znajduję się tam także piękna kapliczka wymurowana z cegły oraz nowa ( z 2001 roku) figurka Matki boskiej .

 Grota ( kapliczka ) w Brusach Jaglie  - znajdująca się w ogrodzie pana Jana Chełmowskiego przedstawiająca Matkę Boską .

   Kaszubi w dalszym ciągu kultywują swoją kulturę i tradycję  czyli :

Język , muzykę , tańce  ,obrzędy  oraz stroje ludowe.  Na terenie kaszub funkcjonuje wiele zespołów folklorystycznych które przedstawiają pieśni , muzykę , tańce oraz obrzędy Kaszubów . W naszej gminie znajdują się dwa zespoły:

- Zespół Pieśni i Tańca  „ Krëbanë” z Brus – zespół ten założył pan Władysław Czarnowski 1981 r. Przez tą grupę przewinęło się ponad 1000 osób chociaż miasteczko liczy mniej niż 4000 ludzi.  Dzięki temu zespołowi kilkadziesiąt osób , zespołów , tancerzy , wokalistów i muzyków  zrobiło karierę . Nie zdołam wymienić wszystkich więc wymienię kilkoro :

- Bubliczki - zespół

- P. Katarzyna Wałdoch – modelka

-P. Izabela Hamerska –śpiewaczka

- P. Wojciech Chylewski – Tancerz

Jeśli chodzi o obrzędy Kaszubów jest ich bardzo wiele od „ Nocy Sobudki” do  Świąt Wielkanocy . Lecz najbardziej znanymi obrzędami są obrzędy związane z Bożym Narodzeniem. Gwiżdże (postniki czyli dzieci ) wędrują (przebrani za: Diabły , Anioły , Pastuszków , duchy czy gwiazdy betlejemskie) po wsiach i kolędują po domach zbierając przy tym albo drobne pieniądze albo słodycze.

 Jedną z najbardziej rozpoznawaną cechą Kaszubów jest ich Język. Kaszubskim posługuje się ponad 50 tyś. osób.

Zabytki piśmiennictwa kaszubsiego .
1582 -Duchowe Pieśnie
1642 - Mały Catechizm
1967- Perykopy smołdzińskie 
1967 - śpiewnik staro kaszubski